Industriële revolutie en de reactie erop door William Morris
Blog #04 – 18 oktober 2023
De Industriële Revolutie van 1750 kan gezien worden als kantelpunt in de geschiedenis. Dessins werden tot dusver met de hand geschilderd. Japan was één van de landen die begon te werken met kleine panelen van 60 x 60cm die diende als een bedrukking. Deze techniek werd door de Fransen overgenomen, maar uiteindelijk liep Engeland tijdens de Industriële Revolutie voorop met de ontwikkeling van een drukpers. De toepassing en verkoop van stoffen nam een enorme vlucht. In die tijd werden er veel patronen bij elkaar gestolen, zowel door de Fransen als door de Engelsen.
De ontwikkelingen van de Industriële Revolutie leidde ertoe, dat aan het begin van de 17e eeuw de bouw van huizen en het vervaardigen van meubilair in gang werd gezet. De middenklasse groeide en zij kregen door de vercommercialisering van behang, textiel en karpetten ook de kans om hun woningen in te richten naar het gebruik van de upper class. De inrichting van de formele drawing room, om gasten in te ontvangen, werd een ruimte die indruk moest maken. Comfort, rijkdom en formaliteit was de gewenste uitstraling. Meubelen werden in Frankrijk of in Amerika besteld. Het imponeren met interieur werd zelfs door de working class omarmd en ook zij gaven toe aan luxe stoffering van bepaalde onderdelen in hun woning.
De innovaties in het VK zetten zich voort in het Victoriaanse tijdperk. Het Crystal Palace in Londen uit 1851 was één van die bouwwerken waarin tal van innovaties samenkwamen. Het gebruik van glas en staal op grote schaal en staal als constructie, tevens de uitvinding van het doorspoeltoilet. In deze periode ontstond naast de Victoriaanse stijl, ook de Arts & Crafts Movement, vanaf hier wordt het interessant om dieper op de speciale gebeurtenissen in te zoomen. De vooruitgang van de industrialisatie heeft in heel Europa effect gehad. Er ontstonden mogelijkheden en kruisbestuivingen tijdens internationale beurzen.
Arts & Crafts Movement
De Arts & Crafts Movement is grotendeels toe te schrijven aan één extreem creatieve en energieke man, William Morris. Een stroming die begon als protest tegen de industrialisatie en de voedingsbodem werd voor het huidige beroep van ontwerper. Morris was niet tegen de machines van de industrialisatie, maar wel tegen de manier waarop rijkdom werd vergaard ten koste van onderbetaalde arbeid. Hij was een kunstenaar, een schrijver, een ontwerper en socialistische voorvechter. Om zich heen verzamelde hij een groep gelijkgestemde kunstenaars en architecten die met hem de Arts & Crafts beweging in gang zetten. Zij vonden dat creativiteit en vakmanschap lof verdiende en beloning in geldelijke zin.
De eerste samenwerking van de groep kwam tot stand in de realisatie van The Red House, William Morris’ eerst huis, ontworpen door architect Philip Webb met schilderkunst van Edward Burne-Jones. Het huis en haar interieur bleken een showcase voor de stijl, waardoor de vraag ernaar toenam. Morris richtte een bedrijf op wat handgemaakte meubelen, textiel, behang en karpetten maakte, later bekend als Morris & Co. Zijn populaire block-print techniek voor behang en textiel is hiervan het meest roemrijk geworden. De beweging die Morris en zijn mede-kunstenaars inzetten sloeg aan bij tal van handwerkgildes en kunstenaarscollectieven. De London Central School of Arts and Crafts werd opgericht in 1894, de eerste kunstopleiding die ook doceerde in vakwerk.
Het kopen van nieuw meubilair werd populair in plaats van antiek. Mocht iemand toch antiek kopen, dan was het belangrijk dat het handgemaakt was met de verbindingen in het zicht. In alles wat het bedrijf produceerde en van de ontwerpen die in opdracht gemaakt werden, was Morris de hoofdontwerper. Dit zorgde ervoor dat alle kenmerkende meubelen, interieurs en patronen van zijn hand waren. Prints voor textiel en behang werden op den duur door machines vervaardigd, op voorwaarde dat ze van dezelfde kwaliteit waren als handwerk. De revenuen ervan gingen naar de ontwerpers.
De Arts & Crafts Movement diende als inspiratiebron voor vaklieden en kunstenaars in het VK en daarbuiten. Amerikanen namen veel van de principes over en importeerden de meubelen van Morris & Co. In de rest van Europa raakten ontwerpers ook geïnspireerd door Arts & Crafts. De patronen vonden geleidelijk hun weg naar de gewone man en vaklieden kregen erkenning voor het ontwerp dat zij leverde of de meubelen die zij maakten. De toepassing van schilderkunst in interieurs is een voedingsbodem geweest voor latere decoratieve inrichting van interieurs.
Tot op de dag van vandaag produceert de Sanderson Group deze kenmerkende patronen onder de merknaam Morris & Co. (toegepast in project Penthouse klassiek) https://www.dejuul.nl/project/Penthouse-Heemstede
Bronnen:
Interior design since 1900 – Anne Massey
Een huis vol – Bill Bryson
Modern Architecture in England – Museum of Modern Art
William Morris – Rosalind Ormiston & Nicholas Michael Wells
Morris & Co. a revolution in decoration, founded 1861 – Morris & Co.
C.F.A. Voysey, Arts & Crafts designer – Karen Livingstone, Max Donnelly, Linda Parry
Sir Edwin Lutyens – Michael Barker
Algemene kunstgeschiedenis - Hugh Honour & John Fleming
A History of Modern Art – H.H. Arnason
Beeld: Interieur The Red House / The Red House door architect P. Webb / Kenmerkend dessin Pimpernel van W. Morris
Speciale dank aan Herma Stolkema van de Sanderson Group.
Note: Deze tekst is NIET gegeneerd door ChatGTP maar door mijzelf n.a.v. het lezen van boeken en artikelen.
